Zëri i Amerikës: Znj. Donfried, së pari, dua t’ju falenderoj për këtë mundësi. Në komunikatën e shtypit që njoftonte turin tuaj në rajon, thuhej se në Shqipëri, ndër të tjera do të theksonit nevojën për zbatimin e plotë të reformës në drejtësi dhe luftën ndaj korrupsionit. Çfarë konkretisht keni kërkuar nga pala shqiptare?
N/S Donfried: Së pari, faleminderit që më jepni mundësinë të flas me ju. Është e mrekullueshme të jem këtu në Tiranë në një ditë kaq të bukur plot diell dhe që rastis të jetë viti kur festojmë 100-vjetorin e marrëdhënieve Shqipëri-SHBA. Është një kënaqësi e veçantë të jem këtu tani. Kemi punuar ngushtë me Shqipërinë për disa dhjetëvjeçarë tashmë dhe jam e emocionuar të shoh se si Shqipëria po lëviz drejt një integrimi gjithnjë e më të thellë euro-atlantik. Festojmë faktin që e kemi Shqipërinë aleate në NATO dhe mbështesim jashtëzakonisht fort lëvizjen e Shqipërisë drejt anëtarësimit në Bashkimin Europian. Si pjesë e atij procesi, Shqipëria ka ndërmarrë një seri reformash demokratike. Disa prej tyre, siç e dini, kanë vënë në shënjestër korrupsionin dhe janë përqendruar tek reforma në drejtësi. Në bisedat e mia këtu, edhe kam duartrokitur përparimin që ka bërë Shqipëria, por edhe kam thënë vazhdoni; ka më shumë për të bërë dhe SHBA janë me Shqiërinë për të mbështetur përparim më të madh me këto reforma.
Zëri i Amerikës: Zonja Donfried, së fundmi, Departamenti amerikan i Shtetit publikoi raportin e përvitshëm për të drejtat e njeriut. Sipas Raportit, problemet kryesore në Shqipëri janë “pavarësia e gjyqësorit, pandëshkueshmëria, apo dhe korrupsioni i përhapur në të gjitha degët e qeverisjes.” Sipas raportit, Shqipëria nuk ka bërë asnjë përparim në vitet e fundit, pasi të njëjtat probleme përsëriten vazhdimisht. Çfarë mendoni për këtë? Çfarë ju tregon për gjendjen e demokracisë shqiptare? Freedom House, vetëm një javë më parë e quajti sistemin shqiptar hibrid/kalimtar.
N/S Donfried: Mendoj që ajo që ka rëndësi në lidhje me këto raporte është që në disa raste ato edhe njohin përparimin e bërë, por edhe theksojnë se çfarë duhet të bëhet ende. Dhe në rastin e këtyre reformave në Shqipëri, do të argumentoja se jut ani po filloni të shihni ndikimin e legjislacionit që u miratua këtu në Shqipëri, i cili po zbatohet tani. Dhe, po, siç thashë kur u përgjigja për pyetjen më përpara, mendoj që ka ende shumë që Shqipëria duhet të bëjë dhe ne e mbështesim këtë. Por, mendoj se tani po filloni të shihni pikërisht atë ndikimin e rëndësishëm të legjislacionit që Shqipëria ka.
Zëri i Amerikës: Zonja Donfried, vitin e kaluar Sekretari amerikan i Shtetit përcaktoi ish kryeministrin Sali Berisha, për korrupsion madhor. Por përcaktimi i tij dhe këmbëngulja e SHBA-ve për ta lënë zotin Berisha jashtë grupit parlamentar, e forcoi pozitën e tij në parti dhe sot duket se ai, thuajse “de facto” ka rimarrë kontrollin e Partisë Demokratike, duke synuar rizgjedhjen si kryetar i saj. A ju shqetëson ju kjo situatë? Dhe deri ku do të shkonin marrëdhëniet e SHBA-së me një opozitë të drejtuar nga zoti Berisha? Çfarë ndikimi mund të ketë kjo për marrëdhëniet mes SHBA-ve dhe Shqipërisë?
N/S Donfried: Sekretari Blinken e shpalli Z. Berisha për shkak të akteve të korrupsionit ku ishte përfshirë dhe, për mua, si zyrtare e qeverisë së SHBA, nuk mund të takohem me persona të shpallur. Besoj që pozicioni i SHBA është shumë i qartë. Në fakt u takova sot me drejtues të opozitës dhe do të ndaj me ju faktin që më bëri përshtypje fakti se sa shumë biseda jonë u përqendrua jo tek e kaluara por tek e ardhmja dhe se çfarë PD kërkon të arrijë dhe pret për sa i përket çuarjes përpara të objektivave të Shqipërisë.
Zëri i Amerikës: Ju thatë se sot takuat tre deputetë të Partisë Demokratike, zotin Alibeaj, zonjën Tabaku dhe zotin Bardhi. Në çfarë kapaciteti i takuat ata, sespe zoti Berisha nuk i njeh ata si drejtues të PD-së?
N/S Donfried: U takova me ta në cilësinë time si Ndihmës Sekretare e Shtetit për Çështje të Europës dhe Euroazisë dhe në cilësinë e tyre si drejtues të Partisë Demokratike. Dhe është diçka shumë e zakonshme kur udhëtoj që të takohem si me anëtarë të qeverisë ashtu edhe me anëtarë të opozitës. Dhe për mua është gjithnjë shumë frymëzuese, diçka që të ngacmon të menduarin dhe e dobishme të dëgjosh perspektiva të ndryshme nga këndvështrime të ndryshme.
Zëri i Amerikës: Kohët e fundit kemi parë shumë kritika dhe reagime ndaj ambasadores së SHBA-së, veçanërisht nga një segment i madh i opozitës, duke e akuzuar atë për ndërhyrje në politikën shqiptare. Cili është reagimi juaj?
N/S Donfried: Mund t’ju siguroj që Presidenti i Shteteve të Bashkuara Joe Biden, Sekretari i Shtetit i Shteteve të Bashkuara Tony Blinken dhe unë, të gjithë kemi besim të plotë tek Ambasadorja Yuri Kim. Dhe është një kënaqësi e madhe që kemi njerëz të kalibrit të saj dhe me integritetin e saj në qeverinë e SHBA. Dhe mendoj që edhe ky vend, Shqipëria, nuk mund të kishte më shumë fat se sa të ketë atë si përfaqësuese të vendit tim dhe duke punuar çdo ditë për të forcuar atë që është tashmë një marrëdhënie e rëndësishme midis Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë.
Zëri i Amerikës: Përveç Berishës, Uashingtoni sanksionoi së fundmi edhe një ish-deputet, Aqif Rakipin, me lidhje të qarta me partinë e shumicës në pushtet. Cilat janë pritshmëritë tuaja nga autoritetet shqiptare?
N/S Donfried: Mendoj se kam qenë e qartë në lidhje me rolin që luajnë shpalljet Në lidhje me çfarë ndodh në Shqipëri pas tyre, do të thoja se unë besoj që qytetarët shqiptarë, si njerëzit në të gjithë botën, duan të mbështesin kandidatë të pastër.
Zëri i Amerikës: Zonja Donfried, bota demokratike sfidohet sot nga agresioni i Rusisë ndaj Ukrainës. Cilat mendoni se janë pasojat për Ballkanin, duke pasur parasysh ndikimin rus në disa vende të rajonit tonë?
N/S Donfried: Së pari, më lejoni të them se vërtet të thyen zemrën të shohësh ukrainasit të vriten çdo ditë. Më 24 shkurt, Rusia ndërmori një pushtim të paprovokuar dhe pajustifikuar, në shkallë të gjerë, të Ukrainës. Dhe ajo që kemi parë në gjatë dy muajve të fundit është brutaliteti i atij pushtimi – qoftë bombardimi pa pushim i Mariupolit, qofshin krimet që kemi parë të kryera në Buça, ka kaq shumë raste të tmerrshme që mund të përmendja. Çdo ditë është një ditë tragjike për Ukrainën dhe Shtetet e Bashkuara ka marrë një pozicion shumë të fortë në atë konflikt dhe qëndrimi ynë është më i fortë për faktin që aleatë si Shqipëria qëndrojnë guximshëm me ne. Dhe nëse mendoj për tri shtyllat e strategjisë sonë, Shqipëria ka pasur rëndësi kyçe për secilën prej tyre, qoftë duke ndihmuar Ukrainën, qoftë duke imponuar kosto mbi Rusinë, qoftë duke luajtur rol të fortë në NATO dhe duke siguruar që krahu ynë lindor dhe juglindor është i mbrojtur si duhet, qoftë në Këshillin e Sigurimit në OKB ku Shqipëria është bashkë-penëmbajtëse me ne për Ukrainën. Mund të vazhdoja, pork jo është një luftë jo vetëm për Ukrainën. Është shumë e rëndësishme për sovranitetin dhe integritetin territorial të Ukrainës. Ka të bëjë edhe me peisazhin e sigurisë europiane. Dhe, në thelb, ka të bëjë me parimet në të cilat besojmë, se secili shtet ka të drejtën të marrë vendimet e veta sovrane lidhur me politikën e vet formale të sigurisë, shumë prej parimeve të nënvizuara në sigurinë europiane me të cilat në fakt Rusia ka rënë dakord në OSBE dhe forume të tjera. Ndaj, nuk e theksoj dot më shumë pasojën e këtij momenti. Dhe përsëri, Presidenti Biden, Sekretari Blinken besojnë thellësisht që ne jemi më të fortë për t’u përballur me këtë çast për shkak të aleatëve si Shqipëria.
Zëri i Amerikës: A jeni e shqetësuar me qëndrimin e Serbisë për të mos iu bashkuar sanksioneve të BE-së kundër Rusisë?
N/S Donfried: Më lejoni të nis duke thënë se Serbia qëndroi në anën e duhur të historisë. Qysh prej fillimit të Marsit me votën e parë në Asamblenë e Përgjithshme në OKB, ku 141 vende, përfshirë Serbinë, votuan për të dënuar pushtimin e Ukrainës nga Rusia dhe kërkuan që Rusia të tërhiqej. Vetëm pesë vende në Kombet e Bashkuara votuan kundër asaj resolute. Më pas ishte një rezolutë e dytë e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së, një rezolutë humanitare, ku Serbia gjithashtu votoi krah Shqipërisë dhe SHBA-së. Më pas erdhi vota për të pezulluar Rusinë nga Këshilli i të Drejtave të Njeriut të Kombeve të Bashkuara dhe sërish, Serbia ishte me ne. Mendoj se është e rëndësishme ta pranojmë këtë, të pranojmë se ato ishin vendime të vështira dhe të vlerësojmë vendimet që Serbia mori. Kur bëhet fjalë për sanksione, siç e përmenda, Shtetet e Bashkuara besojnë se është e rëndësishme të vendosen sanksione ndaj Vladimir Putinit, për veprimet që ai po ndërmerr, veprime të pajustifikuara, të paprovokuara dhe brutale. Dhe këtu, ne i bëjmë thirrje Serbisë që të rreshtohet, në këtë rast me Bashkimin Europian dhe sanksionet që ai ka vendosur. Dhe këtu do të thosha se ajo që SHBA dhe BE po bëjnë në lidhje me sanksionet, koordinimi mbi to, është në shumë mënyra një pikë e lartë e punës sonë të përbashkët. Dhe dua të theksoj gjithashtu se paketa e përgjigjes përfshin sanksione dhe kontrolle të eksportit, dhe mendoj se këto kontrolle të eksportit janë gjithashtu të rëndësishme. Dua të nënvizoj se ky koalicion që po qëndron në kundërshtim me veprimet brutale të Rusisë përfshin jo vetëm aleatët dhe partnerët tanë europianë, por edhe aleatët dhe partnerët tanë në Azi. Dhe mendoj se fakti që një pjesë e madhe e botës po e kundërshton këtë luftë është i fuqishëm.
Zëri i Amerikës: Dhe një pyetje: A mendoni se blerjet e armëve që Serbia ka bërë nga Rusia e së fundmi dhe nga Kina, përbëjnë një rrezik për sigurinë dhe stabilitetin në Ballkan?
N/S Donfried: Mund të them se kishte mendime të ndryshme midis disa shteteve europiane dhe Shteteve të Bashkuara mbi planet e Rusisë në prag të 24 shkurtit. Dhe mendoj se, ngaqë disa nga aleatët dhe partnerët tanë europianë nuk besonin se Rusia do të ndërmerrte sulmin që ndërmori, në shumë mënyra mendoj se 24 shkurti ka qenë për pjesën më të madhe të Europës e barazvlefshme me atë që 11 shtatori ishte për Shtetet e Bashkuara. Dhe na ka treguar të gjithëve një anë të Rusisë që shpresonim të mos ekzistonte. Dhe kur një vend merr vendime për blerje armësh, sigurisht kur mendon në këndvështrim të gjerë për marrëdhëniet me atë vend, është shumë e vështirë të imagjinosh që ndonjë vend të ketë një marrëdhënie të pandryshuar me Rusinë pas 24 shkurtit. Dhe unë do t’u kthehesha vendimeve që Serbia mori në OKB. Kina, në besimin tim, ka marrë një vendim strategjik për të qenë aleate me Rusinë. Dhe, e përsëris, mendoj se çdo vendim që një vend merr në lidhje me blerjet e armëve është i informuar nga ai këndvështrim i gjerë mbi mënyrën se si do të jetë në vazhdim ajo marrëdhënie me një Rusi apo me një Kinë. Po mjaftohem me kaq..
Zëri i Amerikës: Znj. Donfried, shumë faleminderit!
N/S Donfried: Kënaqësia ishte e imja, dhe ishte kënaqësi t’ju takoja. Dhe faleminderit për punën tuaj të shkëlqyer në Zërin e Amerikës.